Filed under: News
Kalipay ra nakong midawat sa kinaunhang nakong nadag-ang major prize sa tinuig nga tigi sinulatay sa Bathalan-ong Halad sa Dagang-Mindanao (BATHALAD-Mindanao). Ikatulo na ni nakong tuig sa BATHALAD pero ikaduha pa nako ning higayon sa pag-apil sa tigi nga gisalmotan sa mga bantogang ngalan sa Katitikang Binisaya sa Pilipinas sama nilang Gumer Rafanan, Marcelo Geocallo, Jon Saguban, Fem Flores ug uban pa. Dili sad kini mahimong malamposon kon wala sa suporta sa mga susamang kabantog nga mga manunulat sama nilang Don Pagusara, Raul Moldez, Emeterio Sumagang ug uban pa.
Kaluy-an sa higayon nakalusot ang atong entry para sa balak nga akong gisulat isip pagdumdom sa nahitabo sa Dakbayan sa Marawi. Giulohan kini og “Tanghaga nga Miabot sa Dakbayan nga Gisubangan sa Bulan” ug nakakuhit sa ikatulong ganti inubanan sa “Saad-Bigit” ni Jon Saguban (Unang Ganti) ug “Buot Ko Ikaw Balakan, O, Dansalan” ni Eric S.B. Libre (Ikaduhang Ganti). Kini luyo sa kawhaan ug unom ka mga misalmot para sa maong kategorya.
Nasipyat siguro ang mga nag-judge sa maong tigi sa paghatag sa akong entry sa kategoryang komiks nga giulohang “Nganong Ayha Ra Moabot ang Bagyo Kon Ting-ani” sa ikatulong ganti. Inubanan usab kini sa “Gubat” ni Desiderio R. Libre (Unang Ganti) ug “Lapokon nga Kalibotan” ni Mar Manus, Jr (Ikaduhang Ganti). Kini luyo sa napulo ka sumasalmot sa maong kategorya.
Para sa sugilanon mibida usab ang obra nilang Gumer Rafanan, “Dagsa” (Unang Ganti); Desiderio R. Libre, “Ang Interbyo” (Ikaduhang Ganti); ug Marcelo Geocallo, “Sayaw sa Kaliwat” (Ikatulong Ganti).
Ug sa gumalaysay milukdo sad og mga ganti silang Jon Saguban para sa obrang “Kalimot” (Unang Ganti), Mar Manus, Jr, “Dahong Larag”; ug Emeterio Sumagang, “Dili Angay Mabalaka Kon Way Sulod Ang Pitaka”.
Filed under: News
Ang teatro, sa Pilipinas, usa ka idlas nga porma sa arte nga pipila lang ang adunay access ug abilidad nga makasulat ug makamugna og production. Maski gani ang kadaghanon sa mga playwrights (mga magsusulat og dula) sa Pilipinas dili makalupig kon itandi sa ubang mga magsusulat sa piksyon, balak, o gumalaysay. Tungod sa maong kasamtangang kahimtang ug sa pagkapuya niini nga porma sa pagsulat, dili tanang Pilipino ang nakasinati og tan-aw og dula sulod sa teatro (tungod sad sa kanihit sa lugar nga makasugakod sa rekisitos sa pagpasundayag).
Busa, ang Cultural Center of the Philippines (CCP) nagpasiugda og usa ka theater festival para sa mga untried, untested, unstaged nga mga dula. Trese na katuig kini ginabuhat sa CCP ug matag tuig nagadawat silag mga piyesa gikan sa mga tang-an ug mga bagohan sa pagsulat para sa teatro. Karong tuiga dose ka mga dula ang gipasundayag nga gatuki sa nagkalain-laing isyu sa katilingban. Kini ang mga dula nilang: Oggie Arcenas (Loveteam), Eljay Deldoc (Pilipinas Kong Mahal With all the Overcoat), Rick Patriarca (Birdcage), Ryan Machado (Ang Mga Puyong), Mayanrd Manansala ug U.Z. Eliserio (Hindi Ako si Darna), Joshua Lim So (Boses ng Masa), Layeta Bucoy (Si Dr. Dolly Dalisay at ang mga Ladybugs), Sari Saysay (Ang Bata sa Bus Stop), Carlo Vergara (Dear and Unhappy), Adrian Ho (Sincerity Biker’s Club), Dingdong Novernario (Nothing But Dreams) ug Eliza Victoria (Ang Bahay sa Gitna Ng Kawalan).
Para magpabilin ang nasugdang paningkamot sa pag-ugmad sa pagsulat og mga dula ug para matukod ang usa ka Pilipinhong tradisyon sa teatro sa nasod, ang maong festival giubanan sad og usa ka writing workshop niadtong ika-4 hangtod ika-16 sa Hulyo 2017, ang Virgin Labfest Playwriting Workshop. Kini nga writing workshop naka-focus sa arte sa pagsulat og dula ug kini nga programa nagadagan sulod sa duha ka semana.
Para sa karong tuiga, napulo ang napilian para motambong sa maong fellowship. Kini sila si: Geene Sabrina Basilio (Manila), Trisha Marie Contreras (Manila), Patricia Isabel Lucido (Cavite), Gerald Manuel (Manila), Angelito Nambatac Jr. (ang tag-sulat, Iligan City), Lloyd Alcedric Rano Opalec (Manila), Anna Bettina Petrasanta (Laguna), Miko Jan Portes (Manila), Manuel Luis Pedro Tinio (Manila), ug si Maria Amparo Warren (Manila).
Unique ang disenyo niining maong playwrighting workshop. Kon wala ko nasayop, nag-inusara lang kini nga klase sa workshop sa nasod. Kasagara sa akong kasinatian ang i-critique mao ang minugna nga imong gipasa. Ing-ani ang dagan sa halos tanang writing workshop sa nasod (sama sa Iligan National Writers Workshop, Cornelio Faigao Annual Memorial Writers Worksop, ubp), nga kasagarang mahuman og tulo o lima, pinakataas usa ka semana. Sa VLF, ang unang gipasa sa nadawat nga fellows pasiuna lamang nga piyesa para lang sa qualifying screening: kay human sa duha ka semanang workshop kinahanglang makasulat og laing mubong dula ang mga fellows nga sa kataposang adlaw sa workshop, ipasundayag isip staged reading.
Ang diskusyon ug disenyo sa workshop nakaangkla sad sa pagtan-aw og mga dula nga nakaschedule para sa main festival. Ug ang inadlaw nga topic nga ginahisgotan sa workshop maggikan sa mga dula nga among natan-aw para ana nga adlaw. Pinaagi sa makugihon ug maalamong workshop mentor, si Glenn Sevilla Mas, nalamdagan ang mga fellows mahitungod sa arte sa pagsulat sa entablado. Gidapit niya ang tanan sa paghatag og bili sa klase sa sugilanon nga buot namo iambit sa mga manan-away. Iya sang gihatagan og igong panahon para hisgotan ang lain-laing technique para sayon mapatabok ang ideya ngadto sa papel. Ug ang labing importante sa tanan nga gibuhat ni Sir Glenn mao ang iyang walay pugong nga komento pag-abot sa kataposang bahin sa workshop diin gipasulat mi og mubong dula para ipasundayag sa culmination night.
Usa ka bag-o ug liberating kini nga experience hilabi kanako nga bag-o lang naningkamot sa natad sa pagsulat diin kinaunhan nakong piyesang dula ang akong gipasa ngari nga wokrshop. Sa duha ka semanang pagtuon sa porma sa dula, akong nakita ang kaalegre sa mga magdudula sa Maynila nga buot nako sang makita sa ubang parte sa Pilipinas hilabi na sa akong pinalanggang Dakbayan sa Iligan, nga ang Integrated Performing Arts Guild kun IPAG sa MSU-Iligan Institute of Technology (MSU-IIT) ang naggimok-gimok isip grupong pangteatro. Swerte nakong matawag kining pagkapili isip fellow sa maong workshop. Tungod niini akong gidapit tanang bag-ong subol nga mga magsusulat sa Kabisay-an ug Mindanao nga magpadalag piyesang pagdula sa sunod nga tuig sa pag-abri sa Virgin Labfest Playwriting Festival ug atong ipakita sa kaulohan nga daghang mga hiyas niining parte sa nasod nga wala nila nahibaw-an. Maski ang Cultural Center of the Philippines, pinaagi sa nangulo sa Artist Training Division nga si Ms. Menchie Mantaring, nagahandom nga daghan pang magsusulat gikan sa Kabisay-an ug Mindanao ang mahimong fellow. Dili kuno kini mahimong tinuod nga National Workshop kon puro taga-National Capital Region ray nagaapil. Hinaot inyong atangan ang Call For Submissions sa ilang official Facebook page: http://fb.com/thevirginlabfest o di ba kaha sa official website sa Cultural Center of the Philippines: http://culturalcenter.gov.ph/
Dili mahimong posible ning maong kasinatian kon dili tungod sa mga sumusunod nga mga tawog institusyon nga sa ilang mga paningkamot ug kontribusyon nahimong mahinungdanon ang akong tuig isip usa ka bag-ong subol magsusulat ug naningkamot nga makasabay sa sulog sa Pagpanulat ug Katitikan sa nasod hilabi na sa Katitikan ug Pagpanulat sa Binisaya: sa Cultural Center of the Philippines: kina Ms. Menchi Mantaring, Ms. Vim Calmerin, sa Writers Bloc; kay Sir Glen Sevilla Mas; kay Mr. Rolando Inocencio, Ms. Cherry Malvar, ug Allen Rodolfo nga pasensyosong misabot ug miarte sa akong mubong dulang “Yutang Pinangako” nga gipasundayag atol sa Culminaton Night sa Festival; sa Sangguniang Panglungsod sa Dakbayan sa Iligan hilabi na kay Counilor Sol Bacsarpa nga nangulo sa Committee of the Youth, Arts and Tourism; kay Ruthmay R. Umbao, M.Ed, prinsipal sa Iligan Medical Center College- Basic Education, sa mga fellows niining tuiga sa VLF, sa mga playwrights ug direktor sa ika-13 nga Virgin Labfest nga nag-ambit sa ilang kahiablo ug kahanas sa arte sa drama ug sa entablado, ug sa uban pang kailag higala nga sa kadaghan dili na madalag saysay pero nahimong parte ning maong kalihokan. Daghang Salamat. Hangtod sa sunod nga pag-abri sa telon ug entablado sa CCP.
2016. Napakyas sa pagbasa sa 30 ka mga libro nag giandam para humanon sulod s aus aka tuig. Para sa 2017, tiwason ang wala nahumag basa ug dungagan sa mga bag-ong libro kinhanglan basahon. Kon 17 lamang kalibro ang nabasa niaging tuig, pila kaha karon na tuig?
- “The God of Small Things” ni Arundhati Roy
- “The Kindred Chronicles: Between Two Worlds” ni D.A Chan
- “Tales of the Jazz Age” ni F.Scott Fitzgerald
- “Himaya nga Nabanhaw” ni Gardeopatra Quijano (ed.Hope Yu, trans.Hope Yu & Haidee Palapar)
- “Mangos, Bananas, and Coconuts” ni Himilce Novas
- “Portrait in Sepia” ni Isabel Allende
- “Emma” ni Jane Austen
- “Lady Susan” ni Jane Austen
- “Mansfield Park” ni Jane Austen
- “Northanger Abbey” ni Jane Austen
- “Persuasion” ni Jane Austen
- “Pride and Prejudice” ni Jane Austen
- “Sense and Sensibility” ni Jane Austen
- “Mission Earth Volume 1: The Invaders Plan” ni L.Ron Hubbard
- “Alias GRace” ni Margaret Atwood
- “Home” ni Marilynne Robinson
- “The Return of the Native” ni Thomas Hardy
- “Go Down, Moses” ni William Faulkner
- Controlling Mother ni Hope Sabanpan Yu
- Si Amapola sa 65 na Kabanta ni Ricky Lee
- On the Road ni Jack Kerouac
Re-reads
- “Reboot” ni Amy Tintera
- “Ethan Frome” ni Edith Wharton
- “Hari Manawari” ni German Gervacio
- “Power and the Glory” ni Graham Greene
Filed under: 2017
Maayo kay napalid ka nining maong blog nako. Sa bisan unsang rason nganong gidala ka sa imong mga tudlo ngaro, tugoti ko nga ipadayag ang akong dakong pagpasalamat. Ako diay si Gil Nambatac, tagsulat ug tagdumala niini nga blog nga adunay katuyoan para sa Katitikan sa Cebuano. Gawas sa kini ang akong opisyal nga personal blog, naningkamot sad ko nga makatampo diha sa pagpalambo sa katitikan pinaagi sa paghatag og online resources nga makita sa internet nga adunay kalambigitan sa Pagsulat ug sa Katitkan. Puyde kana ninyo makita sa Cebuano Online Resources Center.
Kasamtangan nga naa pa sa developing stage ang blog kay kamulo pag disenyo kon unsa gyod ang but kab-oton niini. Nanghinaot ko nga kini nga blog makaserbisyo diha sa mga estudyante sa katitikan ug ngadto sa mga interesado nga makat-on sa pagsulat pinaagi sa paghatag og mahinungdanong mga artikulo, mga sugilanon, o mga gumalaysay nga mopunting sa maong katuyoan. Sa pagka-karon wala pa kaayoy makita dinhi pero kon aduna kamoy mga sugyot o mga komentaryo, puyde kamong mopadala kanakog sulat sa email.
Daghang Salamat.
-Gil Nambatac
Filed under: 2017, News | Tags: challenge, creative writing, news, updates, writing
“Way magsusulat nga dili magsulat.”, kini ang akong permi madumdoman kada makita nako ang akong kaugalingon nga gatangaay lang ug nagpalayo sa nagtipun-og nga mga sugilanog mga balak nga nagpaabot hilam-hilamon og balik. Kining maong pulonga nadunggog nako gikan sa usa ka magsusulat nga akong tinahod ug akong sumbanan sa usa ka maayong magsusulat nga Pilipino. Kon ako nang malapawan ang iyang mga naabot s anatad sa katitikan ug panulat, siguro ako nang madawat sa akong kaugalingon nga magsusulat gyod ko. Pero samtang taman tutuok rako sa mga gipanglista nakong posible nakong isulat, taman sa gahunahuna rako sa pagsualt ug hangtod sa dili nako kini lingkoran ug ipalata ang akong hunahuna sa mga pulong walay magsusulat nga maila sa ngalang Gil.
Ikapila naman nako ni gipaningkamotan nga maabot pero sa matag pagsulay nako mapakyas gyod kog tiwas ani pero dili kini mahimong babag aron dili ko molahutay sa akong gipangandoy. Usa sa mga libro nga nakahatag nakog giya sa dalan sa pagkamagsusulat mao ang libro ni Haruki Murakami nga giulohag “What I Talk About When I Talk About Running”. Sa giasoy ni Murakami nga ang pagsulat sama ra kon ikaw modagan o kon moapil kag usa ka marathon. Kon kaliton gani nimo ang imong mga tiil ug ang imong maucles sa pag-apil og marathon nga way igong preparasyon pagdahom nalang nga mahiabtan kag disgrasya ni dili nimo mahuman ang maong marathon. KIni kon wala kay preparasyon. Maong bag-o ka molunsad sa usa ka writing project nga nagkinahanglan ug taas-taas nga endurance ug practice. Diri ko nasayop maong s apila ka tuig nakong pagsulay nga makasulat og nobela o maski unsang wriitng project nga gakinahnglan ug taas nga panahon pakyas tanan ug way usang nasulat ang nahuman. Kay lage kulang sa pagpangandam. Wala nabansay, dili lang ang lawas pati na ang hunahuna.
Sulod sa traynta kaadlaw, akong ibutanga ng akong kaugalingon sa usa ka 500-a-day Writing Challenge. Pasabot sulod sa traynta ka adlaw kinhanglan ko makasulat og 500 words. Kini aron maanad ang akong kaugalingons sa pagsulat. Sa akong nadumdoman nga akong gisulat sauna routine ang nahimong kalainan sa usa ka yanong tawo sa usa ka mtiunay nga magsusulat. Kon wa kay routine, imposible nga makahuman kag usa ka nobela sulod sa imong lifetime.
Kon mahuman ang 30-day challenge? Tan-awon nalang nato kon asa ni padulong. Click here para makita ang mga gipangsualt nako para niini nga writing exercise.
Filed under: Balak
Natangtang na human sa pila ka dekada
Ang lamag talumtom nga ga-Yellow
Sa matag eskinita dayon nimog liko
Sa matag dalang libaong.
Nawala na ang anso
Nga dugay nang ginaantos
Sa mga lumulupyo
Luyo sa pila na ka higayong
Reklamong mapaingon ras pagkalimot.
Mirakulo!
Naa na gyoy tubig nga moagas sa among gripo
Nga pila ka termino nga taman ra sa saad
Nga makumpleto ang patubig sa Iligan,
Daw dakbayan sa mga Busay,
Pero ang tubig sama kaidlas
Sa mga korap nga gihimong gatasan
Ang ilang katungdanan sa pagamhanan.
Makapanglugod na gyod mi
Sa among mga agit-it sa kalawasan
Nga sa kadugay nag-Yellow napod.
-Alang sa nahitabong landslide nga kadaogan sa Nationalist People’s Coalition nga giulohan ni 2nd Term Mayor Celso G. Regencia ug sa landslide nga pagkataktak sa Liberal Party nga maoy gadominar sa posisyon sa lokal nga gobyerno sa niagi.
Filed under: 2016 Books, 3-star Books, Book Review, Charmaine Lasar, PSICOM, Tagalog
Angkonon nako. Usa sa mga rason nganong nagkainteres ko sa sinulat ni Charmaine Lasar (aka @justmainey sa Wattpad) tungod sa iyang pagkadaog niya nga way pagdapig-dapig sa prestihiyosong Carlos Palanca Memorial Awards in Literature sa kategoryang Nobela. Ug angkonon nako nga aduna koy personal nga bias pag-abot sa mga libro nga gisulat gikan o gisulat sa usa ka magsusulat sa Wattpad (ug mga libro nga gikan sa PSICOM). Ang iyang kadaoganan milanog sa tibuok reading ug literary community sa nasod tungod sa pagkadaog sa usa ka Wattpad writer. Karon, daghang mga kritisismo ug pagtamay ang madawatan sa ni kinsa kon ikaw gagikan o nagsulat sa Wattpad. Kuno, bati. Kuno, badoy. Kuno gugma-gugma ra nga wala diri wala didto ug halos walay paki sa estetikong tradisyon sa Pilipinhong panulat. Pero ang pangutana: nganong nagantihan man si Ms. Lasar? Sakto bang magtanom tag bias sa mga sinulat ug sa mga magsusulat sa Wattpad? Sakto ba nga hukmon nato ang usa ka libro tungod sa iyang publisher? Gipamatud-an kini ni @justmainey nga way labot ang kon asa gikan ang munugna ug sinulat ug dili ta piyde mohukom hangtod ato unang nabasa ang usa ka sinulat ug sayop ang pagstreotype sa tanang sinulat sa Wattpad “as carapy and full of shit”, ingon pa sa uban.
Quantum Meruit. Usa ka grupo sa mga higala nag-atubang sa usa ka gumonhap human mitaliwan ang usa kanila tungod sa usa ka madugong aksidente. Si Shaira, usa sa mga higala, adunay ginatagong sekreto nga wala nahibaw-an sa iyang mga kauban ni sa iyang mga pamilya. Ginatagoan niyag ayo kay aduna kiniy kalambigitan sa pagkamatay sa ilang amiga. Hangtod sa usa ka panghitabo ang mitaklob nila nga mibahad sa ilang panaghigala. Ang Quantum Meruit para sa mga tawo sa social media diin napuno sa mga insecurities ug moabot sa punto nga mogamit og laing identidad sa birtwal nga kalibutan. Unsa kahay sangpotanan sa imong paggamit sa kinabuhi sa laing tawo diha sa social networking sites? Unsay imong makuha? Unsay imong maani?
Dili komportable sa ako ang mga nanghitabo sa nobela. Gidudahan nako ang verisimilitude sa obra, nga para nako nga usa ka magbabasa, mao ang akong ginapangita. Dili buot pasabot nga kon fantasy o, sama sa Quantum Meruit: usa ka Paranormal Fiction, dili na kinahanglan nga adunay resemblance o pagkapareha sa tinuod nga kinabuhi. Kinahanglan gihapon ang elemento sa verisimilitude aron dali makasimpatiya ang mga mambabasa sa ginaagian sa mga karakter. Ug dinhi sa Quantum Meruit wala nako naappreciate kini nga elemento. Madala-dala ra, pero magpangatul gihapon ko sa akong ulo sa matag depekto nga akong masugatan sa kada panid sa maong libro. Ug siguro mas makatabang sa libro kon ang POV nga 1st person mahimong 3rd person.
Pero sa kinatibuk-an maklaro ang gusto ipaambit sa magsusulat sa mga batan-on niining panahon sa Facebook, Twitter, ug uban pang Social Networking Site (SNS). Mituki ang libro sa usa ka klase sa mga batan-on nga mitumaw sa kalibuta diin dali ra kayo ang pagbuhat og laing identidad. Mga batan-on nga nabulit sa mga insecurities ug gaapas nga maila sa daghang mga tawo. Unta kining bag-ong klase sa mga batan-on: mga ultra-vain, daghang makuha niining libro ni Charmaine, nga dili ikaduda nga gisulat kini para kanila.
PS.
Siguro matrabaho sa PSICOM ang ilang book formatting ug ang disenyo sa ilang mga libro sama sa mga cover sa Visprint. Wala man diri nag-agad ang kalidad sa libro, pero naay gamayng porsyento nga diri gadepende para maenganyo ang mga magbabasa hilabi na sa mga dili pamilyar kay Ms. Lasar kon mabutang na kni sa matag bookshelves sa tindahan.
Bisan pa man niini, worth-it ra gihapon ang pagpaabot sa paggawas sa iyang nobelang ToTo O karong Octobre (base sa iyang FB status). Ang iyang umaabot nga nobela maoy magpamatuod nga ang ang mgatalentadong magsusulat sa Wattpad dili lang magpabiling pagabasahon sa mga Wattpad readers ra sad. Usa ka kini ka statement nga mag-ingon sa tibuok Pilipinas nga dil iporke Wattpad, wala nay paingnan ug ang ialng paningkamot sa ilang pagsulat mapadulong ra sa pagkasayang. Padayon kong motoo ug manghinaot nga daghan pang mga magsusulat sa Wattpad ang maenganyong moapil ug modaog sa Wattpad. Gatuo ko nga ang Wattpad maoy stepping stone para makaenganyo pagdaghang batan-on nga mosulat ug motampo sa pag-uswag sa katitikang Pilipino. Padayon natong giyahan ang mga batang magsusulat nato sa Wattpad ug dili ipadiscouarge sila. Tudloan, sabakon. Kaysa sa biay-biayon ug tamay-tamayon. Gustohon man nato o dili, ang Wattpad ang usa sa motabang sa paglambo sa kultura sa pagpanulat sa nasod.
Para sa interesadong mokuha og kopya, mamahimong makontak direkta ang magsusulat sa iyang official Facebook Account o sa PSICOM.
Personal Review: 3.0/5.0
ARE YOU A WRITER?
I love to review and promote YOUR book/s for FREE. Interested? Click here.
DO YOU WANT TO PRACTICE TRANSLATING?
Do you want to translate this page to reach more readers? Click here?
Filed under: 2015 Books, 3.5 star Books, Book Review, Jack Alvarez, Tagalog, VISPRINT
“Gaya ni Jack, hindi nahiya at natakot mag-eksperimento sa sarili ang kanyang panulat, binabasag ang dating buo, binubuo ang dating basag. Gaya ni Lady Gaga na minsang pinagdudahan ngunit kalaunan ay nagbaon ng sariling muhon malamang ang eksperimental na pagtatangkang ito ay hahanap ng puwang sa malawak na entablado sa Panitikan.”
-Eros Atalia, Manunulat, Wag Lang Di Makaraos: 100 Dagli (Mga Kwentong Pasaway, Paaway at Pamatay)
Dili kaya sa akong hunahuna ang gibuhat nga eksibisyon ni Jack Alvarez sa iyang librong “Ang Autograpiya ng Iba’t Ibang Lady Gaga: Mga dagling testimonya at rebelasyon ng isang OFW, makata, kapatid, anak, bakla, reyna, puta, etc”. Ug sa dihang nahuman nakog basa hangtod sa pinakaulahing panid, gapanglinggo ko ug morag nakabatig kahadlok sa iyang minugna. Morag ang mismong libro gahagit kanako, isip mambabasa, nga moawat sa gibuhat ni Jack Alvarez kon unsa siya ka matinud-anon ug halos walay pugong-pugong nga pag-ambit sa iyang kaugalingong giagaian sa kinabuhi hilabi na sa iyang pagka-Overseas Filipino Worker (OFW) sa Saudi Arabia, gawas pa kana sa iyang pagka-taga-Mindanao, anak, igsoon, bayot, ug Pilipino. Suma pa ni Paulo Coelho, “Writing is a socially acceptable form of getting naked in public“, usa kini sa librong ehemplo kon giunsa pagkahitabo-a nga ang pagpanulat usa ka pamaagi sa paglantad sa imong pagkatawo (ug kinatawo) sa publiko.
Ang libro usa ka koleksyon sa mga dagli (usa ka klase sa pagpanulat nga mas mubo pas mubong sugilanon nga kasagara adunay 500-750 words lang) nga gapadayag sa iyang pagbati ug pagsaysay sa iyang ginaagian sa iyang kinabuhi isip OFW sa Saudi Arabia. Gawas sa pagkamamumuo sa usa ka langyawng dapit, ang libro nagpakita usab sa relasyon ni Jack Alvarez (gipakita sa libro nga ang tanang nakasulat base sa tinuod nga panghitabo sa magsusulat nga halos adunay tonada sama sa usa ka Diary o Journal) sa iyang pamilya nga agad kaniya sa Pilipinas ug sa iyang hinagoan sa Saudi. Usa ka repleksyon sa kinatuk-ang kalisod nga nasinatian sa mga OFW nga gatrabaho layo sa pamilya. Ang kalain nga ilang pagabation nga dili mahatagag bili sa ilang pamilya ang ilang pagpaningkamot sa gawas para makahatag og maayong kaugmaon kanila. Usa kini ka libro nga maghatag og ideya sa mga dili OFWs sa kinabuhi nila ug sa ilang pamilya. Gapakita sad kini sa mga suliran sa usa ka bayot sa usa ka nasod nga gikondena ang homosexuality ug ang panagbanggi niya sa iyang mismong pagkatawo.
PORMA
Maayo pagkabahin-bahin sa mga dagli niining maong koleksyon aron mapabati sa magsusulat ang iyang intensyong bation sa iyang mga magbabasa nga mao ang pagsimpatiya kaniya ug sa iyang ginaagian ug para mahatagag justification ang mga medyo dili angayng ginabuhat niya (o sa persona sa libro, naa na ninyo kon unsay inyong mas komportable tuohan) para lang mabuhi siya ug ang iyang pamilya (makita sa libro nga miabot sa punto nga nahimo na siyang puta para lang mabuhi ug magdugay siya sa Saudi ug masustentoan niya ang panginanghanglanon sa iyang pamilya para pod dili sila makaingon nga gibyaan na niya ang iyang obligasyon isip anak ug igsoon). The end justifies the means, kumbaga.
Ang matag dagli gihatagan og tagsa ka mga ulohan diin giramble ang mga letra. Pananglit sa usa ka dagli diin nagtingkagol siya sa prisohan og gipugos siya sa mga polis nga pahubuon, ang ulohan kay HUABD. Usa ka pag-ramble sa pulong nga HUBAD nga maoy sentrong panghitabo sa maong dagli. Ug tanang ulohan sa tanang dagli nag-angkon sa maong klase nga disenyo: ang pagguba sa mga pulong para maghatag og katinggala o kahibulongan para sa mga gabasa niini o para paghagit sa mga mambabasa sa pagpangita sa kon unsa ang nahimong sentro o pokus sa gibasang dagli, nga usa ka kasinatian sa magsusulat. Ug ako kining gidawat isip pagsimbolo sa kinabuhi sa magsusulat nga gubot ug guba pero naningkamot nga makita ang “sentro o pokus” diin makutlo niya ang “essence” sa iyang kinabuhi nga gubot ug guba.
Ang matag “chapter” o sa matag pagbahin-bahin sa libro adunay imahe ni Lady Gaga nga gi-collage sa imahe sa awtor (usa ka pagpamatuod nga kining libroha usa ka tinuod ug matinud-anong pagsaysay sa iyang kaagi ug dili lang usa karesulta sa iyang mamugnaong hunahuna), nilaksian nga imahe ni Lady Gaga diin ang imahe nga naa sa ilalom mao ang hulagway sa awtor. Sa unang chapter, dili pa maklaro ang dagway sa awtor. Ang sunod nga chapter, klaro-klaro na gamay hangtod sa kinaulahing imahe ang tibuok na gyod nga dagway sa awtor. Kini nga parte sa libro wala gibutang para mahimong dibisyon sa matag chapter sa dagli. Gibutang kini isip pagsimbolo sa “uncovering” nga mahitabo, nga sa matag dagli nga imong mahuman og basa mailhan nimo ang parte sa pagkatawo sa awtor ug paghuman sa tibuok libro ang assumption na dayon nga makita nimo ang tinuod nga pagkatawo sa magsusulat. Usa ka rebelasyon ang mga dagli sa kon unsa ug kinsa ang tinuod nga Jack Alvarez, nga mao ang ibang Lady Gaga.
DAGLI?
Ang mga dagli sa unang mga parte sa libro dili ikalimod nga nindot pagkamugna. Nakahatag og “excitement” nga maoy tumong sa matag dagli. Pero nagkadugay, hinay-hinay nakong gipangutana ang pagkadagli sa mga dagli ni Jack Alvarez: ang uban sa iyang mga dagli dili matawag nga “independent” kon basahon nga usa lang ug dili itapad sa ubang mga dagli. Naay uban nga makatindog lang nga usa ka dagli bahalag dili basahon kauban ang ubang dagli sa libro pero naa say uban sa iyang mga dali nga kon dili nimo makuha ang unang mga gipakitang sugilanon ni Jack Alvarez dili nimo masabtan kon nganong naing-ana. Basin sad serye ni sa mga dagli ug dili mga dagli nga puydeng tangtangon gawas sa konteksto sa libro.
Tuod, basin usa kini ka eksperimento sa porma nga maoy nahimong tradisyon sa pagpanulat sa dagli. Mas madawat nako nga eksperimental kini nga minugna. Daghan man ang mokwestyon usab sa pagkadagli sa mga dagli sa libro, depende ra sad kana kon unsaon paghatag og depinisyon ang dagli.
PANAPOS
Ang una nakong “expectation” nga kini usa ka diskurso sa kinabuhi ug kaagi sa mga OFW hinay-hinayng nahanaw dihang nagkadugay og basa mas daghan pang mga sexcapades nga personal ang dating kaysa sa pagtan-aw sa kinabuhi sa magsusulat isip lente sa pagtan-aw sa kinatibuk-ang panghitabo sa mga Pilipinong OFW. Naa man gihapon. Wala man nalimtan sa magsusulat ang pagkomento sa kinabuhing OFW nga para nako makatampo gayod sa nagtubo nga katitikang diyaspora sa nasod. Dili man sad nagpasabot nga sayop ang pagsulat og mga escapades sa kalawasan. Nindot man sad. Pero siguro sayop lang nga libro nga akong gipangita diin nagpangayo ko sa sobra nga gusto ipakita sa awtor. Unfair pod kaayo na sa bahin sa magsusulat nga iitsapwera ang iyang naratibo sa kon apil kana sa hisgotanang OFW. Siguro kana nga bahin sa libro adunay laing gustong iingon, nga unta malamdagan ko sa kon kinsa ang makakita sa kahayag niini. Pero sa pagkakaron gusto nako basahon ug mahatagag bili kining maong libro isip repleksyon sa kaagi sa mga OFW nga buhaton ang tanan (ug maski kontra kini sa iyang kaugustohan) mahatag lang ang panginahanglanon sa pamilyang gapaabot kaniya.
Matod pa ni Dr. Reuel Molina Aguila, propesor sa University of the Philippines- Diliman nga mao say naghatag sa Introduksyon sa libro, kon ang kadaghanan sa atong mga OFW (ug ubang yanong mga katawhan nga naa sa “laylayan ng lipunan”) makat-on pagsulat mahitungod sa ilang kaagi sa kinabuhi (ug mahimong matinud-anon sama sa kamatinud-anon ni Jack Alvarez sa iyang kaugalingon ug sa iyang magbabasa, siguro daghan pa tag makutlo nga mga sugilanon nga angayang panalaminan ug pamalandongan. Siguro mas masabtan nato ang atong katilingban pinaagi sa ilang mga naratibo (sugilanon, balak, gumalaysay, etc) ug para masabtan kon unsaon pagtubag ang dugay nang pangutana sa kalisod sa nasod. Siguro kining libro usa ka pag-awhag sa tanang tawo sa pagsulat hilabi na sa mga tawo nga galisod para motimbang sa mga librong napatik sa mga naa sa akademiya (nga miyembro sa Upper ug Middle class) ug para mopangkang sa ala kabayong paglantaw nila mahitungod sa kontemporaryong katilingban nga ginalihokan natong naa sa ubos nga hut-ong sa katilingban. Wala nay mas angayang magsulat mahitungod sa atong katilingban kondili kadtong mga magsusulat nga gikan sa kinabag-ang masa sa nasod.
PERSONAL REVIEW: 3.5/5.0
ARE YOU A WRITER?
I love to review and promote YOUR book/s for FREE. Interested? Click here.
DO YOU WANT TO PRACTICE TRANSLATING?
Do you want to translate this page to reach more readers? Click here?
Filed under: Balak
Once upon a time
Gihigugma ko ikaw
Gihigugma ko ikaw
Ug gihiguma ko nimo
Pero unsa uroy ang nahitabo
Nga nalain man ang timplas panahon
Mora bag ang panganod
Nakalitan sa ITCZ ug taod-taod
Ginganlan nag Bagyong Gil.
Pero unsa uroy nahitabo
Sa akong gugmag mga saad nimo
Nga napuli man sa dakong pagkakapoy.
Wa nagyoy PAG-ASA.
Gikapoy nako.
Gikapoy nako.
Gikapoy nakog uyon-uyon
Hugoy-hugoy, tambayayong
Tambay-tambay
Sa babayeng ang Gugma
Ako nang gidudahan, ako nang gikamahay
Gikapoy nako.
Gikapoy nako.
Mora kag halas
Nga milikos sa akong liog
Kon ilabay mo nang
Imong bukton
Human sa usa ka semana ug kapin nga wala ta nagkitaay.
Mora kag baboy
Nga mobagnos sa akong aping
Anang imo simod daw mohalok sako
Atubangan sa imong mga punyetang mga higala.
Labaw pa gyod nimo ang Humba
Kon makapasinaw ka
Anang imong ngabil.
Luyo sa akong pagpamadlong nimo
Wala ka naminaw
Ug nagpatuyang pa man gani.
Gikapoy nako.
Gikapoy nakog pugong-pugong
Sa akong ulo nga dili maglingo-lingo
Kon mangutana ka kon
Love pa ba tika.
Love pa ba tika?
Mao nay dakong pangutana
Nga maski ipangutana pa nimo na
Sa tuko sa inyong bungbong
Tubagon ra kag pagpanakla.
Yawa-a ka.
Gikapoy nako.
Maong Ga,
Husto na.
Husto na ug undangi nako anang imong paghilak-hilak
Husto na Ga
Ayaw na nang imong second chance-second chance
Ayaw nagpaghangyo
Nga mora bag suki sa merkado
Kon mopalit og isda halos nalang gani pangayoon.
Ayaw na ana Ga
Kay makaluluoy naka tan-awon
Makaluluoy naka tan-awon
Nanglimos sa Gugma
Bahalag sinsilyo
Bahalag mumho
Bahalag salin ug linain
Mosugot ra gihapon ka.
Wa pa ba ka pul-i Ga?
Gikapoy nako.
Maong karon
Imbis ang napulo ka giya
Ni Juan Miguel Severo
Nga daw iyang nakat-onan
Sa mga tawong nahigugma
Ang akong ilaparo ko kanimo,
Usa lang
Usa lang ang kinahanglan nimong
Dumdomon
Isuksok
Isil-isil
Ipalata
Diha sa imong panumdoman
Diha sa imong hunahuna
Diha sa imong utok nga magulang ras mongos.
Usa lang:
Buhi-i ko.
Buhi-a na ang paggunit sa akong kamot.
Buhi-a na
Ug pangita a og lain
Pangita na og lain
Nga hugot kon mokupot kanimo
Sama sa imong pagpabilin
Luyo sa akong pagdumili nga ubanan ka
Sa pagpuyo anang paraiso nimong ginatawag nga Gugma.
Sama sa imong pagpugos nimo sa imong kaugalingon
Nga mahalon ka
Sa panahon nga naantos pa nako kining tanan nga gitawag nakong kabuang.
Busa buhi-a nako
Bag-o pa mobuhagay ang mga pulong sa akong baba
Para maka-ideya ka nga naa nakoy laing nakit-an.
Ayaw na kana tagda
O gusto ba nimo ipa-ilaila pa ka nako siya?
O, dili diba? Maong undang na. Buhi-a nako.
Ug human niining tanan
Ug human niining pila ka bulan nga kadramahan
Ug human niining way nadang panghitabo sa atong duha
Bahalag gikapoy nako
Bahalag gihangak pako
Unta sa sunod natong panagkita
O kon asa sunod magtagbo kining atong duha ka kalimutaw
Unta hanoy na ang “How are you?” diri sa akong dila
Ug sa way paglipod-lipod
Dali ra sad ko nimog matubag
“I’m Fine, and you?”
Nga morag walay nahitabo
Nga morag walay nahitabong sama sa usa ka “Once upon a time”.
Filed under: Balak
Sa gugma
Kalipay
Kalipay.
Kalipay
Sa gugma
Sa gugma.
Sa gugma
Kasakit
Kasakit.
Kahapdos
Kalain
Kabug-at
Ang gugma
Kalipayg
Kasakit.
-Kini usa ka siniloy. Usa ka istilo sa pamalak nga gimugna ni Diosdado Alesna.
DO YOU WANT TO PRACTICE YOUR TRANSLATION SKILLS?
Do you want to translate this page to reach more readers? Click here.
Gil Nambatac | Iligan City 